OHOREZKO KAPITAINA

 Urtero degu ihauterietako aldizkarirako idatzi bat prestatzeko betekizuna, eta urte batzutan hobeto eta beste batzutan okerrrago egiten degu, ara nolako gaia hartu eta aurrera. Baina oraingo hau ez da lan xamurra, izan ere Iñakiri buruz idazterakoan sentimentu asko datozkit eta ingurukoei laguntza eskatu diedanean nirearen antzeko sentimentuak nabaritu ditut eta denek erantzun bera bufff!!!, . Guztiok daukagu zer esan, kontatu, eskertu, Iñakiri, izan ere nork ez du izan berarekin momentu bat konpartitzeko parada, dantza munduan, baserri munduan, bertso munduan, kalean mendian, plazan.

 

            Lizartzan saltsa piska bat non Iñaki han izango zan, laguntzeko ez bazan erakusteko izango zen, izan ere zer erakutsi handiko gizona bai zen. Herria eta herritarrak bizi zituen, baserria eta dantza ziren bere bizitza, ohitura zaharrak ondo errotuak zituen eta gaur egungo bizitza “modernoan” ezin hobeto txertatua zegoen. Heldu, gazte, ume eta haurrekin hitz egiteko gaitasuna eta dohaia zuen. Horrela estimatzen genuen, batzuetan broma, txantxa, eta bestetan “bronkatxorenbat” era bai, baina, beti, umea aita-amarengana  itzultzen den bezala  bueltatzen ginen, izan ere bere beharra handia genuen. Iñakik badu bere familia, eta oso presente izan du, baina, neurri apal batean esan dezaket umezurtz utzi gaituela dantza munduko familia.

           

            Belaunaldi askoren dantza erakuslea, zenbat haur, gazte eta ez hain gazte pasatakoak gera bere eskuetatik. Ihauteriak berreskuratu genituen lehen urtean plazan dantza egindako talde bera izan da berak azkeneko aldiz plazaratzen lagundu zuen taldea. Dantza taldeko kide batek horrela gogoratzen zidan Iñakirekin izandako elkarrizketaren zati bat plazan dantza egin ondoren:

.- Iñaki zemuz in deu?

.- Iñakik: “El que tuvo , la retuvo” esanda utzi zuen.

 

            2001 urtean eskertu asmoz Otsolar dantzari taldeak eta  hain maite zituen eta zuten Santurtziko Dantzari taldeko kideak bertan zirela, ospatu genuen jaialdi bat, Ohorezko Kapitaina geneun Iñakiri eskainia. Ez dut nik behintzat berehalakoan ahaztuko, nolako lasitasunez hitz egin zigun jaialdi bukaeran guztioi, izan ere, baserrikoa izanik plaza gizona zen.

 

            Seguruenik hain maitea zuen Zelaingo sukalde zaharrean, sutondoan bere guraso eta senideengandik entzun eta jasotako ipuin, istorio eta kontuak, guri trasmititzen saiatu da. Gurekin egon den bitartean gustora entzun dizkiogu, izan ere, zer esan handia zuen eta kultura eta ohituren inguruko jakituria handia zuen, eta orain zihur gaude ez direla galduko, berak egindako lana ohitura zaharrak eta dantzak zaindu eta mantentzen , ondorengoak hartuko dugu bere lekukoa.

 

            Askotan gertatzen naiz esan nahi dudana esateko hitzak ez ditudala topatzen, eta hau da momentu horietako bat. Ondorengo kanta honetan Iñakik egin duen lana  ederki isladatua ikusten dut, Benito Lertxundik Euskal pizkundeari kantatzen dionean:

 

Gau luzea gau latza

Gau izar gabea,

nekez gendun ikusi

haren azkentzea.

Gauerdian hil zaigu

amona gurea,

esku gogortuetan

dauka gurutzea.

 

Gure sukalde zarra

Etxe pizgarria

bart lagunarte goxo

gaur bakar gorria

len epela jario

orain hotz larria.

Amonaren batez

dezu utzi bizia.

 

Amonaren alkia

hago sutondoan

haren ipuirik aldek

hik jaso gogoan?

hik ez? Laratzak? Ezta...

Ez uste gozoan

geunden ta gure poza

betiko da joan.

 

Orduan belaunikatu

nintzan auts gañera.

Hark gordetako sua

zu ere hil ote zera?

Autsa pitinka urratu

nuan, beldur bera.

Sua bizirik dago

galduak ez gera.

Geroztik ari nauzu

auts zaharrak astintzen

aiton-amon guztien

ipuiak jasotzen

herriaren pitxiak

magalean biltzen

ez baita hil gure herria

zutitu gaitezen.

 

Hil ez da ta ezta hilko

guk ez badegu nahi.

Bizi irrikaz zegoen

gure maitasun zai,

haren susper beharrez

goazen nora nahi.

Pizkor urra ditzagun

malkar eta zelai.

 

Egizute nerekin

aberri bidea.

Bildu dezagun nun nahi

asaben lorea.

Ta gaur danik gorritu

gure sukaldea.

Ni nor naizen? Asmatu.

Euskal pizkundea.

                                   (Benito Lertxundi)

 

                Azken urte hauetan  ezusteko handiak izan ditugu, Zakar, Luzea, Kaxa,...eta beste hainbat eta hainbat...2012ko urte honi ere beste arrasto bat egin diogu egutegian, markatuta geratu zaigu.

 

            Jakin badakigu datozen ihauterietan ere, ikusiko ez dugun arren, gertu izango degula, dantza non...(itxi begiak), eta Iñaki han. Ez dakit goran, beran, eskubitan edo ezkerretan non egongo den, baina, seguru gertu sentituko degula.

           

Adiskide bat bazen

orotan bihotz-bera,

poesiaren hegoek

sentimentuzko bertsoek

antzaldatzen zutena.

 

Plazetako kantari

bakardadez josia,

hiltzen lihoa iruten

Bere barnean irauten

oinazez ikasia...

ikasia.

 

Nun hago, zer larretan

Urepeleko artzaina,

Mendi hegaletan gora

oroitzapen den gerora

ihesetan joan hintzana.

 

Hesia urraturik

libratu huen kanta,

lotura guztietatik

gorputzaren mugetatik

aske senditu nahirik.

 

Azken hatsa huela

bertsorik sakonena,

inoiz esan ezin diren

estalitako egien

oihurik bortitzena...

bortitzena.

 

Nun hago, zer larretan

Urepeleko artzaina,

Mendi hegaletan gora

oroitzapen den gerora

ihesetan joan hintzana.

                                               (Xabier Lete)

 

 

Idatzi honetan konturatu nahiz ez nahizela gai agertzeko Iñaki zer izan den niretzat, edo agian, guretzat esan beharko nuke, horregatik, bera ezagutzeko zortea, eta plazerra izan degunok, berak trasmititu diguna eta erakutsi digunarekin  osatu beharko dugu artikulu hau.

 

            Mila esker eta izan zaren bezalakoa izateagatik, eta, erakutsi diguzuna erakusteagatik, eredu bat izan zara gu guztiontzat.

 

                                                           OHOREZKO KAPITAINA.